Işık hobimizin en önemli ve en değerli unsurlarından biri. Hedefimiz her zaman doğayı taklit edebilmek ve gelişen teknolojiyle bunu giderek daha kusursuzca yapıyoruz. Peki ya akvaryumlarda ay ışığı söz konusu olduğunda hangi bilgilere sahibiz? Ay ışığı kullanmalı mıyız? Yoksa bu sadece gereksiz bir masraf mı?
Akvaryumlarda Fotoperiyot (Aydınlatma Döngüsü)
Hemen hemen bütün akvaristler artık basit zamanlayıcılar veya gelişmiş programlar kullanarak tuzlu su akvaryumu canlıları için fotoperiyot’u (ışık döngüsünü) kontrol ediyor. Basitçe anlatmak gerekirse belirlenen saatlerde açılıp, belirlenen saatler de kapanmasını sağlıyor. Tabiki bunun altında yatan gerekçe bu kadar basit değil ama bunu daha sonra tartışacağız.
Beslediğimiz bütün canlılar bu fotoperiyot içinde yaşıyor, ürüyor, besleniyor ve büyüyorlar. Bu yüzden Tuzlu Akvaryumlarında Aydınlatma Seçimi dikkat emeniz gereken en önemli konulardan biri. Peki Akvaryumlarda Ay Işığı bu döngüye dahil mi ve kullanılmalı mı? Bu sorunun cevabı hem evet hem de hayır. Önce Ay ışığının doğadaki etkilerine bir göz atalım;
Ay Işığının Doğadaki Etkileri
Ay ışığının yoğunluğu, Dünya’nın Ay ve Güneş’e göre konumuna bağlı olarak sürekli değişir. Yani Ay Işığının yoğunluğuda bir gece bir diğer geceyi tutmaz. Bu değişim aynı zamanda gelgitleri de oluşturduğundan, canlılar gelgit aktivitesini tahmin etmek için ay ışığının yoğunluğuna da güvenebilir.
Buna ek olarak, bir çok canlının yumurtlama olaylarını senkronize etmesine izin vererek (döllenme olasılığını arttırır), aynı zamanda bazı durumlarda gelgit akıntılarının larvaları hızlı bir şekilde açık okyanusun göreceli güvenliğine taşıması için canlılara bir zamanlama alarmı da verir.
Akvaryumlarda Ay Işığı Fotoğeriyot’u (Ay Işığı Döngüsü)
Tuzlu su akvaryumlarında kulandığımız bütün ekipmanlardaki amaç her zaman doğayı taklit etmek. Buna aydınlatma da dahil. Ancak akvaryumlarda ay ışığı kullanımı sanıldığı kadar kolay değil ve akvaryumunuzun üzerine 1w lık bir led koyarak bunu taklit edemezsiniz.
Bildiğimiz gibi, ay döngüsü 29,5 günden oluşur ve bu süreç öngörülebilir bir şekilde değişir. Bu Ayın, Dünyanın ve Güneşin göreceli konumlarından kaynaklanır. Yani Ay ışığını taklit etmek isterseniz bu kurallara uymanız gerekir. Bu da her gün değişen bir aydınlatma yoğunluğuna sahip olmak demektir.
Günümüzde bunu simüle edebilen ekipmanlar mevcut. Neptune Systems Apex akvaryum bilgisayarı bu simülasyonda başı çekiyor diyebiliriz. Bütünleşik ayarlarında istediğiniz bir bölgenin (Endonezya, Fiji, Hawaii) ısı, aydınlatma, ay ışığı gibi kriterlerini 1 yılllık bir ayarlama yaparak otomatik olarak akvaryumunuza yansıtabiliyor ve kontrol edebiliyorsunuz.
Akvaryumlarda Ay Işığının Faydaları
Doğada yaşanan bir çok olay, doğru taklit edildiğinde akvaryumlarımız için de fayda sağlayabilir. Ay ışığını doğru koşullarda taklit etmek bir çok tuzlu su akvaryumu canlısı için yaşam standartlarının yükselmesine ve biyolojik dengelerinin düzenlenmesine fayda sağlar.
- Geceleri yiyecek arama faaliyetlerine yardımcı olmak için gececi canlılarının işlerini kolaylaştırır.
- Tamamen karanlıkta korkabilecek türlere rahatlık sağlar.
- Doğal ay döngüsünü simüle etmek için zaman ayarlandığında, akvaryum hayvanlarının biyolojik saatlerini düzenlemeye yardımcı olur.
- Çoğu durumda, mercanların floresan pigmentlerini gerçekten daha “parlak” hale getirirler.
- Akvaryum sahibine, hayvanlarının gece faaliyetlerini daha iyi görme fırsatı verir.
Elbette bu liste doğru fotoperiyot’u yakalayabiliyorsanız geçerlidir. Yani ”Düşük yoğunlukta bir aydınlatmayı her gece yakarım” gibi bir düşünceniz varsa bunun faydadan çok zararı olacaktır ve canlılarının biyolojik dengesini bozacaktır.
Akvaryumlarda Ay Işığını Simüle Etmek İçin Doğru Yoğunluk Nedir?
Akvaristler için, ay ışığı efektleri oldukça havalı görünür. Zaten artık Sosyal medyadan takip edebildiğimiz kadarıyla sadece mercanların floresan renklerini görebilmek için neredeyse sadece Ay Işığı modunda devam eden akvaryumlar var. Ama ay ışığı söz konusu olduğunda akvaristlerin hemen hemen hepsi aşırıya kaçmak konusunda da uzmanlaşmış gibi görünüyorlar.
Deneyimli bir akvaristin isteyeceği son şey, gece aktif olan ürkek balıklarının saklanma yerlerinden hiç çıkmamasına sebep olmaktır. Bu muhtemelen beslenemeyecekleri için zayıf düşmeleri ve ardından ölümleriyle sonuçlanır. Bu yüzden, su bulanıklığı, su yüzeyi yansıması veya su derinliği gibi faktörlere bağlı olarak, Ay ışığı olarak kullanılan tek bir 1 watt’lık LED bile çok parlak olabilir. Genel bir kural olarak, geceleri başka ışıklar açık değilken ay ışığınızla kitap okuyabiliyorsanız, aşırıya kaçmışsınız demektir.
Peki akvaryumlarda ay ışığı için ideal yoğunluk nedir? Bunu yanıtlamak oldukça zor, çünkü yoğunluk doğada değişkendir (ay döngüsü). Ancak “dolunay” sırasında bile akvaryumunuza baktığınızda arka camın çoğunu görememelisiniz. Canlılarınızın gece davranışlarını gözlemleyin. Işığı ekledikten sonra gece türleri daha az mı aktif? Gündüzleri aktif olan türler hala uyanık mı?
Akvaryumlarda Ay Işığı İçin Hangi Renk Kullanılmalı?
Ay ışığı dediğimiz şeyin aslında Aya yansıyan güneş ışığından başka bir şey olmadığını herhalde hepimiz biliyoruzdur. Gözümüze gümüşi mavi gibi görünse de, aslında öğlen güneşinden sadece biraz daha kırmızıdır. Bu nedenle, Ay ışığını taklit ederken akvaryumlarımızda mümkün olduğunca buna yakın bir renk seçmeye özen gösterin.
Üreticiler ne yazık ki genellikle ay ışıklarını maviye yakın bir ışık yayacak şekilde tasarlayarak sadece tüketici talebini karşılayan ürünlere odaklanmıştır; Bunun nedeni, bir çok akvaristin mercanlarının geceleri floresan renklerini görmek istemesidir. Her zamanki gibi arz talep meselesi.
Mavi ışıklar canlılarınızı herhangi bir şekilde strese sokmuyor gibi görünse de, pek çok gece yaratığı için doğal olmayabilir ve sorunlara dönüşebilir. Ayrıca doğal biyolojik tepkileri ortaya çıkarmakta başarısız olabilirler (örneğin üreme döngüleri).
Sonuç olarak akvaryumlarda ay ışığı kullanımı için, kırmızıya kaçan bir beyaz veya doğrudan beyaz bir renk en doğru seçim olacaktır. Yoğunluğu olabildiğince kısarak size verdiğimiz kriterleri karşılaması gerekir. Bir çok firma bu olasılığı, kısılabilir aydınlatma modelleriyle akvaristlere sunar. Bu tür bir aydınlatma modeline sahip değilseniz. Işık kaynağını akvaryumdan daha yukarı asabilir, önüne ışığın gücünü hafifletecek filtreler (buzlu cam) ekleyebilirsiniz.
Akvaryumlarda Ay Işığı Kullanımında Son Söz
Son olarak eklemek isterim ki akvaryum canlılarının da bizim gibi gelişmeleri için tam karanlığa ihtiyaçları vardır ve şehirlerde bu karanlığı yakalamak oldukça zordur. Biz buna aşinayız ancak salonunuzda otururken bütün ışıkları kapadığınızda hala etrafınızdaki nesneleri görebildiğinizi test etmek çokta zor olmasa gerek. Sokak lambaları, başucu lambanız, televizyonun enerji LED göstergesi gibi kriterler akvaryumunuza doğrudan etki eder.
Bu yüzden eyer bir üretici değilseniz ve canlılarınız için doğru ay döngüsünü taklit edemeyecek ve kalan zamanda onlara doğal ortamlarındaki gibi doğru karanlık yoğunluğunu veremeyiceksiniz, sadece macera ararsınız ve yaptığınız şey muhtemelen canlılarınızın biyolojik dengesini bozmaktan başka bir işe yaramaz.
