Son zamanlarda üyelerimizden bir çok soru aldık. Bir çoğunun canlı kaya çeşitleri hakkında bilgisi olmadığını ve yanlış adlarla kayalarını satın aldıklarını gördük. Gelin birlikte Dünya genelinde bulunan canlı kaya çeşitlerine bir göz atalım.
Her ne kadar aksini düşünsenizde tuzlu su akvaryumu sektörü dünya genelinde hızla büyüyor. Büyümeye devam ettikçe de doğaya verdiği zararlar gün yüzüne çıkıyor ve telafi edilmeye çalışıyor.
Ne yazık ki, tüm canlı kayalar tuzlu su akvaryumlarımız içi faydalı değildir. En yaygın olarak bulunan canlı kaya türleri, doğrudan Fiji‘deki yaşayan mercan resiflerinden ve Hindistan-Pasifik’teki diğer küçük ada ülkelerinden toplanır ve bu kayaları daha küçük parçalara ayırmak için dinamit ve levye gibi yıkıcı bir uygulama kullanılır. Bu uygulama tüm Dünyadaki mercan resiflerinin yok olmasının nedenlerinden biridir. Amerika Birleşik Devletleri ve Bahamalar da dahil olmak üzere birçok ülke bu uygulamayı yıllar önce yasakladı, ancak ABD hala yabani olarak toplanan canlı kayaların bir numaralı ithalatçısı.
Canlı Kaya Çeşitleri
Dünya genelinde tuzlu su akvaryumu sektörü için kabul edilmiş üç canlı kaya türü vardır. Gelişen teknoloji sayesinde artık bunlara kültür kayalarda eklenmiş durumda. Bu kayalar tuzlu su akvaryumları için standart olarak kabul edilir. Bu, bu türlerin dışında kalan kayaları kullanamayacağınız anlamına gelmez. Ancak kendinize İtalyan malı olan bir Ferrari satın alıyorsanız yine İtalyan malı olan Fiat la da mukayese etmemelisiniz.
Fiji
Tuzlu su akvaryumlarında en yaygın olarak kullanılan canlı kaya çeşitleri arasındadır. Ülkemizde de uzun bir süre tedarik edilebiliyordu ancak dolar kurundaki yükseliş taşıma maliyetlerini büyük oranda etkiledi ve tedarikçilerin satışını oldukça güçleştirdi.
Görselde de görebileceğiniz gibi Fiji canlı kayaları karmaşık yapıları ve dairesel hatları olan bol gözenekli kayalardır ve farklı bir çeşidi bulunmaz. Görseldeki kaya temizlenmiş ve kurutulmuştur yani aslında Dry Rock kuru kaya olarak adlandırılır. Fiji kayalarının akvaryumunuza girmeden önce kürlenmesi gerekir.
Pukani
Canlı kaya çeşitleri arasında en tartışmalı olanıdır. Bunun nedeni akvaryuma Fosfat salınımı yapmasıyla tanınmasıdır. Yine Fiji kayaları gibi kürleme gerektirir ve bu işlem için tavsiye edilen süre fosfat salınımı yüzünden 6 aydır. Aksi halde saç yosunları gibi istenmeyen yosun türleriyle uzun bir savaş verebilirsiniz.
Görseldeki Pukani kayası temizlenmiş ve kurutulmuştur yani Dry Rock kuru kaya olarak adlandırılır. Sizinde farkettiğiniz gibi kaya ülkemizdeki peri bacalarını andıran, sanki birileri kayayı çekiştirmişçesine bir yapıya sahiptir. Bu kayaların kürleme işlemini hızlandırmak için Lantan Klorür kullanılması kürleme sürecini oldukça azaltabilir. Bu kayanın da menşei Fiji dir.
Tonga Branch
Ülkemizde sıklıkla ölü mercan iskeletiyle karıştırılan canlı kaya çeşididir. ”Branch” ibaresi dal anlamında kullanılır ve bu kaya türü sadece Tonga’ya özeldir. Bu kaya türü diğer canlı kayalara kıyasla yapısı gereği çok daha az canlı çeşitliliği bardırır ve bu sebeple tuzlu su akvaryumlarında tek başlarına kullanılması tavsiye edilmez. Daha çok ilginç şekiller yaratmak veya dikey bir akvaryum düzeni için idealdir.
Temizlenmiş ve kurutulmuş bu görselde (kuru kaya), adını aldığı dal yapsını ve bu yapının kalınlığının bir kutu içeceğinden daha fazla olduğunu ve bahsettiğimiz az gözenekleride görmeniz mümkün.
Kültür Kayalar
Açık ara en doğa dostu seçenek olarak kabul edilir. Ayrıca en ucuz seçenektir. Henüz ülkemizde satışı bulunmasada denizlerle çevrili olduğumuz ülkemizde yeni bir iş dalı olarak ortaya çıkması kimseyi şaşırtmamalı.
Bu kayalar genellikle kalsiyum karbonattan ve karadan elde edilir, ardından üzerinde yeni bir yaşam oluşması yani kültürlenmesi için okyanusa yerleştirilir. Atlantic Reef Conservation firması bu konuda uzmanlaşmış firmalardan biridir. Kısaca artık canlı kaya çiftlikleri var diyebiliriz.
Görsel Atlantic Reef Conservation firmasının kültürlediği canlı kayalardan biri. bu tür firmaların en iyileri yoğunluğu düşük ilginç şekilli ve çok gözenekli kaliteli kayalar seçiyor.
Yapay Kayalar
İnsan yapımı veya sentetik kuru kayalar artık tuzlu su akvaryumu sektöründe bir kategori halini aldı. Nerdeyse bir çok firmanın yapay kayalarını bulmak mümkün. Ancak bu kayaların kapalı bir sistem olan akvaryumlarımız için arzu ettiğimiz yaşam desteğiniden yoksun olduklarını ve asla arzulanan yararlı organizmaları içermeyeceğini unutmayın.
Bazı kaynaklar Coraline görüntüsü vermek için boyanan kayaların gözeneklerinin kapanarak bu görüntünün kayaya olumsuz etki ettiğini de söylüyor.
Son Söz
Bir çoğumuz akvaryumlarımız için en iyisi arzu ederiz. Türkiye bu konuda biraz ekonomik nedenlerle birazda işletmelerin kendilerini ayakta tutabilmeleri için yaptıkları hamlelerle geride kalıyor. Bü yüzden canlı kaya seçiminizi iyi yapmalısınız
Eskiden ülkemize gelen canlı kaya çeşitlerini artık görmek pek mümkün değil. Bunun en büyük nedeni işletmelerin bunu yapamıyor olması değil. Akvaristlerin büyük bir çoğunluğunun henüz tuzlu su akvaryumları için yeterli sabıra, kültüre ve bilgi düzeyine sahip olmamaları.
Hala tuzlu su akvaryumlarının ucuz bir hobi olabileceği yönünde inançları olan akvaristleri ve onları yönlendirmeleriyle çok daha fazla paralar harcayarak başarısızlığa uğrayan ve hobiden uzaklaşan acemi akvaristleri görmek mümkün.
Sıkça Sorulan Sorular
Tonga Branch benzeri ama çok daha ince kayalarım var. Bunlar nedir?
Bunlar ölü mercan iskeletidir. Akvaryumlar da kullanılabilir ancak gerçek Tonga Branch lar gibi tek başlarına kullanılmaması gerekir.
Fiji Branch diye bir canlı kaya çeşidi yok mu?
Hayır böyle bir canlı kaya çeşidi veya sınıflandırması yoktur. Dal şeklinde olan kayalar Tonga Branch olarak adlandırılır ve Tonga’ya özel kayalardır.
Canlı kayaların hepsi zaten ölü mercan iskeleti değil mi?
Evet canlı kayaların çoğu aslında ölü mercan iskeletlerinden oluşur. Ancak ”canlı kaya” denilen şey uzun yıllar boyunca üzeri kabuklular, makro canlılar ve diğer yaşam formlarıyla kaplanmış, mercan iskeleti görüntüsünden bir hayli uzak yapılardır.
Türkiye de canlı kaya nereden satın alabilirim?
Bildiğimiz kadarıyla satın alamazsınız. Ülkemize lojistik maliyetleri yüzünden artık canlı kaya getirilmiyor, ancak kuru kaya olarak getirilerek daha sonra kürleme işlemi yapılmış kayaları satın alabileceğiniz bir çok işletme bulunuyor.
Canlı kaya ve kürlenmiş kaya aynı şey değil mi?
Doğadaki herhangi bir kayayı, örneğin bahçenizden bir kaya alarak kürleme işlemi yapabilirsiniz. Bu onu kürlenmiş kaya yapar. Ancak canlı kaya yıllanmış şarap gibidir. Okyanuslarda geçirdikleri yıllar boyunca makro yaşama, çeşitli kabuklulara, bakterilere yosun türlerine ve daha bir çok küçük canlı organizmaya ev sahipliği yapmış kayalardır. Kürlenmiş kayalar bunların hepsinden yoksundur.
Fiji diye satılan ince dal şeklinde kayalar nedir?
Bu kayaların yurt dışından geliyor oluşu onları Fiji kayası yapmaz ve dünya genelinde kabul görmüş herhangi bir canlı kaya sınıflandırmasına dahil değillerdir. Maliyetleri yüzünden ülkemize en kolay ve sık getirtilen ölü mercan iskeletleridir. Tonga Branch kayaları gibi akvaryumda tek başlarına kullanılmaması gerekir.
