Mercanlar, o olağanüstü renklerini kaybettiklerinde buna Mercan Beyazlaması (Bleaching) denir. Mercan beyazlaması, ilk kez 1990’larda Güney Pasifik’teki mercan resiflerinde görüldükten sonra dikkat çekmeye başladı. Ne yazıkki bu sıra dışı durum akvaryumlarımızda da meydana geliyor.
Mercan Beyazlaması (Bleaching) Nedir?
Aslında bu sorunun cevabı bir hayli karmaşık ve inanın telaffuzu zor bir çok terim içeriyor. Kısaca açıklamak gerekirse; mercanların iskelet yapısı zaten beyazdır. Ancak mercanlar zooxanthellae adı verilen küçük yosunlarla bir iş birliği yapar ve bu yosunlar, mercana bizim gördüğümüz rengi sağlar. Blimsel olarak buna simbiyotik yaşam veya daha basit tabirle ortak yaşam diyebiliriz.
Bunu bir takas anlaşması olarak değerlendirsek, bu anlaşmaya göre; zooxanthellae mercanın büyümesi ve gelişmesi için gereken, karbonhidrat, amino ve fatty asidlerinin yaklaşık %85’ini sağlar. Mercan kalan miktarı sudan temin eder. Zooxanthellae ise bunun karşılığında mercandan nitrojen bileşikleri, fosfat ve Co2 gibi enerji kaynaklarını alır ve pembe panjurlu beyaz çitli evlerinde mutlu mesut yaşarlar.
Ancak! mercanlar bu oranların değişmesi durumunda zooxanthellae olan takas anlaşmasını bozar ve bünyesinde bulunan zooxanthellae sayısını azaltabilir. Bu durumda mercan beyazlaması (Bleaching) geçekleşir.
Mercan Beyazlamasının (Bleaching) Nedenleri Nelerdir?
Fotosentez üretimi oranı çok yüksekse, mercanlar dokularındaki zooxanthellae sayısını dışarı atarak kontrol etme yeteneğine sahiptir. Bu normal bir mercan beyazlaması olarak bilinir. Ancak mercanlar stres yaratan durumlarda da zooxanthellae dışarı atar ve stres koşulları uzun süre devam ederse işin boyutu toplu ölümlere kadar varabilir.
Mercan resiflerinde mercan beyazlaması için geçerli olan bir çok neden vardır. Yinede tam olarak bunun sebepleri belirlenememiştir. Tuzlu su akvaryumlarında ise bu nedenleri büyük ölçüde sınırlandırabiliriz.
- Isı Değişimleri
- Tuzluluk Değişimleri
- Yüksek Seviyede Işık
- Kuvvetli Akıntı
- Yüksek Seviyelerde Nitrit, Nitrat, Amonyak, Fosfat gibi Zararlı Kimyasallar
- Yetersiz Beslenme
Bu koşullardan herhangi biri tanıdık geliyor mu?. Bunlar, tuzlu su akvaryumlarında dikkat edilmesi gereken standart stres üreten faktörlerdir . Mercanların beyazlaması veya renklerini kaybetmesi konusunda sorun yaşıyorsanız, onlara kaliteli bir ortam ve uygun bakım sağladığınızı düşünmenize rağmen, yukarıdaki nedenleri değerlendirmeli ve dikkate almalısınız. Bunların dışında nadiren bakteriyel bir enfeksiyonunda mercan beyazlamasında suçlu veya katkıda bulunan bir faktör olması mümkündür.
Akvaristlerin yaptıkları en büyük hatalardan biri özellikle sert mercanları için suda bulunan elementlere güvenmeleridir. Mercanlarda balıklar gibi beslenmeye ihtiyaç duyarlar. Sanıldığının aksine mercanlar sadece fotosentezle yaşamaz. Fotosentez takas anlaşması için zooxanthellae ler tarafından kullanılır ama sert mercanların beslenmeye ihtiyacı vardır. Zooxanthellae ve mercanları ayrı birer birey olarak düşünmelisiniz.
Beyazlama sadece sert mercanlarda görülmez. Bir çoğunuz bir kaç günde beyaza dönen Anemonlardan haberdarsınızdır. Hatta bu anemonların bir çoğu uçlarında hala mor bir renk de sergiler.
Bu zooxanthellae bağlantısı olmayan floresan proteinlerden kaynaklanır. Zooxanthellae kaybolursa, bu pigmentler oldukça uzun bir süre daha kalabilirler. Ancak artık bir işlevsellikleri kalmadığı için ve üretilmeleri için metabolik olarak maliyetli olduklarından, bu pigmentlerde zamanla kaybolacaktır.
Mercan Beyazlamasının (Bleaching) Nasıl Engellenir Ve Düzeltilir?
Uzun süreli beyazlama, mercan kolonilerinin kısmi veya toplu ölümüne neden olsa da, durum çok şiddetli değilse ve stresli koşullar değişirse, etkilenen kolonilerin zooxanthellae lerle yeniden takas anlaşması yaparak onları geri kazanmaları ve tekrar büyümeye başlamaları da mümkündür.
Bunu kendi akvaryumumda bir çok kez gözlemledim. Neredeyse beyaza yakın sadece iskeleti kalmasına ramak kalmış ve çöpe atılacak bir çok mercanı yerel tuzlu su akvaryumu mağazamdan ücretsiz aldım ve akvaryumumda eski formlarına kavuşmalarınız izledim. Hatta bu gelişimi yerel favori mağazamın yetkinleriylede paylaştım. Sanırım onlar benden daha mutlu oldular. Bu gerçekten keyif veren, zahmetli ve uzun bir süreçti.
Mercan ağarmasının başlıca nedenlerini sıralamıştık. Ülkemizin bulunduğu coğrafi konum da göz önüne alındığında, tuzlu su akvaryumlarımızdaki mercan ağaramsının başlıca iki nedeni, ısı değişimi ve yetersiz besin olarak ortaya çıkar. Mercan ağarması yaşamaya başlamışsanız ve ısı probleminiz yoksa mercanlarınızı doğru besleyip beslemediğinizi gözden geçirmelisiniz.
Yerel mağazanızda mercanlarınız için uygun bir çok besin bulabilirsiniz. Akvaryumunuzda takip ettiğiniz Kh, Ca, Mg gibi elementler mercanlarınız için öneli olsada onları beslemeniz de gerekir. Sorununuz ısı olduğunu düşünüyorsanız artık bir soğutucu alma vaktiniz gelmiş demektir.
