Saç yosunu (Hair Algae) sorunu yaşıyorsanız yalnız olmadığınızı bilin. Bir çoğumuz bu sorunla akvaryumlarımızda mücadele ettik ve bir çoğumuz bu mücadeleyi kazandık. Eğer bir saç yosunu sorununuz varsa bu sizin için gerçekten acı verici deneyimlerden biri olacaktır çünkü saç yosunu akvaryumunuzu hızla ele geçirebilir ve mercanlarınızın ölümüne yol açabilir.
Saç Yosununun Altında Yatan Nedenler
Saç yosunlarının oluşmasında bir kaç temel sebep vardır ve bunların hepsi tek bir noktada birleşir; %99.9 Akvarist hatası! Evet yanlış duymadınız, eğer bir saç yosunu sorununuz varsa buna siz sebep oldunuz. Muhtemelen akvaryumunuza yeteri kadar vakit ayırmadınız, bir tuzlu su akvaryumu için gerekli ekipmana sahip değilsiniz veya doğru ekipmanları seçemediniz.
Hepsinden önemlisi saç yosunları bir anda ortaya çıkmazlar. Bu zamanla bir çok etkenin bir araya gelmesiyle oluşan bir sonuçtur. Yani bu savaşa baladığınızda birden fazla cephe de savaşmanız gerekir.Bir çok parametreye bağlı olarak bir çok farklı neden de olabilir. Biz bunlardan en yaygın olarak bilinen sebeplere odalanacağız.
Besin Kaynağı
Bilinen en yaygın sebep saç yosunları için besin anlamına gelen Fosfat ve Nitrat’dır. Ancak bu sorunu yaşayan akvaristlerin neredeyse tamamı yaptığı ölçümlerde her iki besin maddesinin de çok düşük, hatta tavsiye edilen değerler de veya altında olduğunu raporlar. Peki gerçekte saç yosunu istilasında besinlerin bir yeri olmayabilir mi?
Elbette hayır! Hiç bir canlı ihtiyacı olan temel besin maddeleri olmadan yaşamını sürdüremez. Saç yosunları özünde çok iyi birer Nitrat ve Fosfat emicidir. Onları akvaryumumuza bağlı ayrı bir haznede besleyebiliyor olsaydık muhtemelen hiç bir akvaryumda aşırı besin maddeleri yüzünden yaşanan sorunları yaşamazdık.
Saç yosunlarının çıkış noktası bol miktarda bulunan organik atıklardır (Besin maddeleri). Eğer akvaryumunuza yeteri kadar vakit ayırmıyor, düzenli su değişimleri yapmıyor ve düzenli testlerinizi ihmal ediyorsanız organik atıkların yükseldiğini anlayamazsınız. Saç yosunları kendini göstermeye başladığındaysa artık iş işten geçmiştir ve besin kaynaklarını tüketmeye başlayarak hızla yayılırlar. Bu noktada yapacağınız ölçümlerin hepsi size hatalı sonuçlar verecektir. Çünkü olması gerekenden çok daha fazla organik atığınız var ama saç yosunları bunları tüketiyor.
Işık Kaynağı
Gelişen teknoloji artık akvaryumlar için LED armatür kullanımını oldukça yaygınlaştırdı. Ancak LED armatürlerin hayatımıza giriş süreleri bir hayli eski ve kimse LED aydınlatmaların ömrünü tartışmadı!
Her ekipman da olduğu gibi LED armatürler içinde belirlenen tahmini bir kullanım ömrü vardır. Hala bir çok platform da çıkış tarihi neredeyse bundan 7-8 yıl evveline dayanana LED armatürlerin ikinci el satışlarına rastlamak mümkün. Böyle bir armatür satın aldığınızda aslında bir çöp satın alıyor olabilirsiniz!
Her ışık kaynağı spektrumu zamanla düşer ve bu düşüş saç yosunlarının büyümesi için harika bir ortam sağlar.
Akvaryum İçi Akıntı
Akvaryum içi akıntının yani dalga motorlarımızın önemi tartışılmaz. Dalga motorları sayesinde besin maddeleri mercanalara ulaşırken balıklarımızın kondisyonu içinde bir antreman sahası yaratır. Ayrıca bu akıntı bir çok mercan türü için atıklarının vücutlarından uzaklaştırmak için de kullanılır.
Akvaryumunuz için gerekli olan akıntı şiddeti, beslediğiniz canlı tülerine göre değişkenlik gösterir ama temel de belli bir şiddettin altına da düşmemesi gerekir. Akvaryumunuz için yeteri kadar akıntıyı sağlayamazsanız saç yosunlarının yayılması ve tutunması için onlara iyi bir zemin hazırlamış olursunuz. Aydınlatmalar gibi dalga motorlarında da zamanla performans düşüşü yaşanır ve akvaryumunuza yeterki kadar vakit ayırmıyorsanız bu düşüşü gözlemleyemezsiniz.
Kalan %0.01’lik Dilim
Saç yosunu istilasında daha doğrusu saç yosunlarının oluşmasının nedenleri arasında %99.9’luk bir kısmının akvarist hatası olduğunu söylemiştim. Peki ya kalan %0.01?
Bu neden, akvaryum sahibinin hiç bir hatası olmadığı halde akvaristin eylemleri dışında gelişir ve çok nadiren yaşanır.
Yakın bir arkadaşımın Acropora akvaryumu yaklaşık bir buçuk, iki yıl boyunca hiç bir sorun yaşanmadan (döngü sürecinde yaşanan standart oluşumlar hariç) devam etti. Ta ki tuzu bittiğinde yenisini alana kadar.
Tuzlu su akvaryumlarında istikrar önemlidir. Kulandığınız tuz, yem, medya gibi sarf malzemelerini bir kere seçmeniz ve değiştirmeden devam etmeniz akvaryum sağlığınız için önemlidir. Arkadaşımda bu prensibi benimsemiş ve dünyanın en iyi markalarından biriyle akvaryumunu kurmuştu ve bu 3. tuz kovasıydı.
Yeni tuz kovası ilk su değişiminde bir sorun olduğunun sinyallerini vermeye başladı. Hazırlanan yeni tuzlu su kovası içerisinde kahverengi lekeler vardı. Bir çok akvaristin yaptığı gibi o da markaya olan inancı yüzünden araştırma ihtiyacı hissetmedi ve tuzu bir süre kullandı. Ancak bir kaç hafta sonra akvaryum saç yosunu istilasına uğradı.
İş işten geçmişti ve zorlu bir mücadele onu bekliyordu. Bu sürede yaptığımız araştırmalarda rüştünü ispat etmiş Dünya çapında en iyisi olarak nitelendirilen markaların bile bazı oranlarda hatalı ürünleri olduğunu öğrendik. Örneğin bir tuz markasının her bin kovada birinin hatalı çıkabileceği gibi.
Aynı şey kullandığınız medyalar ve yemler içinde geçerli. Eğer bir şeylerin ters gittiğini düşünüyorsanız kullandığınız sarf malzemelerinde yakın geçmişte bir değişiklik yapıp yapmadığınızı kontrol edin.
Saç Yosunundan Nasıl Kurtulursunuz?
Mücadelenize başlamadan önce sıraladığımız oluşum sebeplerden hangisi veya hangilerinin bu soruna sebep olduğunu belirlemeniz ve sorunun kaynağını ortadan kaldırarak mücadeleye başlamınız zafer için atılan en önemli adımdır.
Ayrıca saç yosunların sıklıkla Bryopsis yosunlarıyla karıştırılır. Akvaryumların Kabusu Bryopsis Yosunu tuzlu su akvaryumlarındaki en acımasız düşmanların başında yer alır.
Besinleri Azaltın
Bir çok akvarist besin maddelerini gereğinden çok daha fazla kulanır. Buda organik atıklara dönüşerek saç yosunları için iyi bir zemin hazırlar. Balık ve mercan besinleriniz için markaları araştırın. Fosfat oranı düşük besinler tercih edin. Yemleme sıklığınızı arttırın yemleme oranınızı düşürün.
Yemleme yaparken hepsinin o anda tüketildiğinden emin olun. Gerekirse vakit ayırın ve azar azar yemleme yaparak ne oranda yemin ne sürede tüketildiğini hesaplayın ve bundan fazla yemeleme yapmayın. Fazla besleme en yaygın nedendir.
Su Kaynağını Gözden Geçirin
Silikat ve Fosfat saç yosunlarının büyümesi ve yayılması için en belirgin sebeler arasındadır. Eğer RO/DI kullanmıyorsanız kullanmaya başlamak için iyi bir zaman. Belkide RO/DI kullanıyorsanız ve filtrelerin değişme zamanı geldi? TDS ölçümlerinizi yapın şüphe duyuyorsanız doğruluğunu test etmek için arkadaşlarınızdan ödünç alacağınız farklı ölçüm cihazlarındaki sonuçlarla karşılaştırın.
Şebeke suyu veye damacana su kullanıyorsanız saç yosunu sorununuz için insanların vaktini boşa harcamayın.
Refugium Kurun
Makro yosunlar da saç yosunları gibi organik atıkları hızla tüketme potansiyeline sahiplerdir. Buradaki en büyük fark makro yosunlarınızı dilediğiniz oranda ve dilediğiniz alanda kontrol altında tutabilmenizdir.
Ekipmanlarınızı Temiz Tutun
Dalga motorlarınız, organik atıklarından sorumlu Protein süzücünüz temiz mi? Her iki ekipman da zamanla performasını kaybeder ve performans düşüşü yaşanır. Bu düşüş çok yavaş bir süreçte gerçekleştiği için performanslarının düştüğünü anlamanız uzun bir zaman alabilir. Bu yüzden her iki ekipmanı da en az ayda bir kere sökün ve temizleyin.
Düzenli Su Değişimleri Yapın
Düzenli su değişimleri organik atıkların oranını düşürmenin en basit yoludur. Su değişimleri organik atık oranınızı düşürürken canlılarınızın ihtiyacı olan ve tükettiği diğer elementlerinde tamamlanmasını sağlar.
Teknolojiyi Kullanın
Organik atıkların uzaklaştırılmasında artık bir çok markanın bir çok ürününü bulmak mümkün ama GFO (fosfat tutucu medya), Yosun Reaktörleri gibi ekipmanlar saç yosunu sorununu çözmek için tasarlanmamıştır. Bu ürünler saç yosunlarının ihtiyacı olan besin maddelerinin akvaryumdan uzaklaştırmak için tasarlanmıştır.
Işık Kaynağınızı Kontrol Edin
İşte burası en zorlu kısım. Eğer T5 veya Metal Halide gibi bir ışık kaynağınız varsa floresanların veya ampullerin ömrü dolmuş olabilir ve değiştirilmeleri yeterli olacaktır. Ancak LED armatür kullanıyorsanız yapabileceğiniz en iyi şey ülkemizde yenisini anlamak.
Yurt dışında bir çok marka LED armatürleri için yedek parça hizmeti verirken ülkemizde bunlara ulaşmak oldukça zor. Eğer LED armatürünüz sorunun kaynağını oluşturuyorsa kazanamayacağınız bir savaşa giriyor olabilirsiniz.
Müttefikler Edinin
Mücadelenizde size destek olacak müttefikler bulun. Temizlik ekibinizi gözden geçirin ve bilinen en iyi yosun canavarı balıkları akvaryumunuza ekleyin.
Savaş Vakti!
Yukarıda listelediğim önlemler sorunun kaynağını ortadan kaldırmanız için size bir referans noktası oluşturur. Ancak saç yosunlarıyla kaplanmış bir akvaryum için bu sorunları ortadan kaldırmak size savaşı kazandırmaz. Savaşı kazanmak için;
- Savaş Eldivenlerinizi Giyin: Mümkün olduğunca çok yosunu tutup kopararak akvaryumunuzdan manuel olarak uzaklaştırın. Bunu yaparken akıntıyı kapatın ve yosunların akvaryumunuzun ücra köşelerine yayılmalarını engellemek için bu işlemi sifonlama yaparak uygulayın. Tek başınıza zor olabileceği için bir arkadaşınızdan yardım isteyebilirsiniz.
- Işıklarınızın Spektrumunu Değiştirin: LED aydınlatma kullanıyorsanız ve aydınlatmanızın saç yosunlarının büyümesinde bir etken olmadığından eminseniz mavi beyaz ayarını optimize edin ve beyazları kısarak daha fazla mavi ışık sağlayın. Beslediğiniz mercan türlerine göre akvaryumunuzu bir kaç gün karanlıkta bırakmayı da düşünebilirsiniz.
- Su Değerlerinizi Koruyun: Tuzlu su akvaryumlarında istikrar en önemli kriter. Bu yüzden düzenli test yapın ve su değerlerinizi tavsiye edilen değerlerde tutun. Bu saç yosunlarının yayılmasını büyük oranda durdurur.
Saç yosunu zorlu bir düşman olabilir. Ancak akvaryumunuza yeteri kadar vakit ayırır ve disiplinli olursanız bu sorunu hiç yaşamayabilirsiniz. Saç yosunu akvaryumunuzda belirmeye başladığında çoğunlukla iş işten geçmiş olur ve olması gereken düzeni yeniden sağlamak aylar sürebilir.
Tuzlu su akvaryumlarındaki bir çok sorun gibi saç yosunu için de en iyi çözüm akvaryumunuza hiç sokmamaktan ve saç yosunları için gerekli şartların (ışık, besin, akıntı vb.) hiç bir zaman oluşmamasını sağlamaktan geçer. Saç yosunları Tom Cruise un baş rolünü oynadığı War of the Worlds filimindeki uzaylılara benzer, gereksinimleri ortadan kalkınca yok olurlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Aydınlatmanın sorunun kendisi olduğunu nasıl anlarım?
Ne yazık ki bunun ucuz bir yolu yok. Kendinize ışığınızın ölçümünü yapa bileceğiniz su içinde çalışabilen bir Par Ölçer satın alabilir veya kullanan arkadalarınızdan ödünç isteyebilirsiniz.
Hangi canlı türleri bu savşta müttefikim olabilir?
Bir çok Tang türü, Cüce Angel türleri, Goby türleri, Zümtür Yengeci, Snail türleri ve Dolabella gibi canlılar bu savaşta en iyi müttefikleriniz olabilir.
Temiz deniz suyu kullanırsam saç yosunu oluşur mu?
Senaryoyu biraz genişletelim. Ücra bir yerde cam gibi berrak ve hiç bir yosun türü gözlemlemediğiniz bir yerden su aldığınız farz edelim. Sonuç değişmez! Saç yosunlarının oluşması için bir takım koşullar gerekir. Suyu aldığınız bölge bu koşulları karşılamıyor olabilir ama akvaryumunuz karşılayabilir. Işık değişecek, tuzluluk değişecek, element dengesi değişecek.
Kapak Fotoğrafı:nano-reef.com kullanıcısı jbb
Kaynaklar:
- reef2reef.com
- wikipedia.org
- nano-reef.com
- aquasabi.com
- greenaqua.hu
- algaebase.org
