Tuzlu su akvaryumunda çivi/demir kullanımını ikiye ayırmak aslında çok daha doğru bir başlangıç olabilir. Çünkü tuzlu su akvaryumlarında demir bir çok materyal içinde kullanılır. Ancak demir’in farklı bieleşenleri kullanıldığı için hepsi aynı işleve veya amaca hizmet etmezler.
Tuzlu Su Akvaryumlarında Çivi/Demir Kullanımının Amacı Nedir?
Bunun özünde iki farklı nedeni vardır. Bunlardan biri tuzlu su akvaryumlarındaki ideal su değerlerini yakalamak için Fosfat değerinizi kontrol altında tutmak diğeri de mercan renklenmesi içindir.
Mercanlar belli bir oranda belli bir demir bileşenine ihtiyaç duyarlar. Bu bileşenler genellikle kullandığımız tuzlar vasıtasıyla akvaryumumuza giriş yapar. Ancak bu başka bir hikaye…
Biz diğer kullanım amacı olan Fosfat değerini kontrol altında tutmak kısmına odaklanacağız. Günümüzde GFO (Granüler Ferrik Oksit) adı altında sunulan Fosfat tutucularda bu prensiple demirin bir bileşenini kullanır.
Çivi ve Demir Aynı Şey Değil Mi?
Akvaristlerin tuzlu su akvaryumlarına çivi/demir atarak paslanmasına izin verdiğini ve bunun da istenmeyen yosunlarla mücadele de Fosfat değerlerini düşürerek onlara yardım ettiği yönündeki yazıları okumuşsunuzdur. Ancak her genellemede bazı istisnaların olabileceğini daha önce bir çok kez söylemiştim. Bu tamamen bir deli, bir kuyu ve bir taş la ilgili bir hikaye…..
Çok fazla kafa karıştırmamak ve kimyanın derin sularına girmeden açıklamak gerekirse tuzlu su akvaryumlarında Fosfatı düşürmek için tasarlanan GFO medyalarında yani Granüler Ferrik Oksit lerde kullanılan demir, Ferrik 3 veya Ferrik +++ olarak adlandırılır. Aerobik koşullar altında en kararlı demir bileşenidir.
Çivi veya diğer demir içerikleriyse Ferrik 2 veya Ferrik ++ olarak adlandırılır ve sıvıyla veya tuzlu suyla temasları halinde oksidasyona uğrayarak kısaca pasa neden olurlar. Bu oksidasyonun Ferrik +++ de olduğu gibi fosfatı tuttuğu bilinse de orataya çıkan oksidasyon tuzlu su akvaryumu canlıları ve özelikle insanlar için ciddi bir risktir. Hepimiz ayağına çivi batan bir çocuğun tetanoz aşısı olması gerektiğini biliyoruz değil mi?
Tuzlu su akvaryumlarında fosfat değerini kontrol altında tutan şey çivi veya demir değil tuzlu suyla temas ettiklerinde ortaya çıkan pasın kendisidir. Bu yüzden de genellikle GFO medyaları pas rengindedir.
Çivi/Demir Kullanımı Akvaryum Sağlığını Nasıl Etkiler?
Bu noktadan sonra tuzlu su akvaryumlarında kullanılan GFO tarzı fosfat tutucalarıda konuya dahil etmek çokta yanlış sayılmaz. Sonuçta onlarda aynı mantıkla çalışır ve akvaryuma attığınız demir gibi diğer elementleri toplama kapasitesi vardır.
Demirin silkatla beraber bakır, mangenez ve diğer eser elementleri de bağladığı bilinmektedir. Bu elementler akvaryum sağlığınız için önemlidir ve kontrol altında tutulamaları gerekir. Ayrıca bu elementlerin hızla akvaryumdan uzaklaştırılması veya bağlanması omurgasızların ve diğer akvaryum sakinlerinin hızla ölmesine neden olabilir.
Çivi/Demir yüzeyinde oluşan pas ve GFO medyaları suyla temas ettiğinde pH değerinizi koruyan alakalinite değerinizde eser miktarda bir azalmaya ve kalsiyumun çökelmesine neden olur. Bir çok akvarist akvaryumlarının belirli bölgelerinde kalsiyum çökeltisi biriktiğini raporlamıştır. Ayrıca GFO kullanıyorsanız medyanın birbirine bağlanmasına neden olarak etkinliğini azaltır. GFO kullanıyorsanız, bir reaktör içinde kullanmanız tavsiye edilir.
Çivi/Demir kullanımından doğan pas balık solungaçlarına ve mercan poliplerine zarar verir. Bunu deneyimleyen akvaristler Protein Skimmer’larının pas renginde bir çamuru topladığını rapor ederler.
Son olarak Çivi/Demir kullanımının fosfatınızı nasıl etkileyeceğini kestirmeniz zordur. Hızlı bir fosfat düşüsü size yarardan çok zarar verir ve akvaryumunuzu tehlike altına sokar. GFO kullanan akvaristler bu yüzden küçük dozlarla başlayarak önce akvaryumlarındaki fosfat değerini testlerle takip ederek uygun değerleri yakalayana kadar medyanın kapasitesini yavaş yavaş arttırılar.
Son Söz
Akvaryumlarımızda demir önemli bir elementtir ve canlılarımızın sağlığı için gereklidir. Ancak akvaryumlarımızda ihtiyaç duyduğumuz demir’in oranı ve bileşeni farklılık gösterir.
Tuzlu su akvaryumlarında kullanılan demir insan vucudundaki nikotine benzer. Nikotin vücutta bulunması gereken bir maddedir ve tıpkı hormonlar gibi vücut tarafından üretilir. Doğal nikotin bağırsak hareketlerini düzenlediği gibi, damarları genişleterek, depresyonu önler ve motivasyonu arttırır. Kısaca tuzlu su akvaryumuna çivi/demir eklemek kendi sağlığımız için sigara içmeye benzer. Beraberinde bizim için çok zararlı maddeleride bünyemize alırız.
Sigarada olduğu gibi kısa vadede tuzlu su akvaryumlarında çivi/demir kullanımının olumsuz sonuçlarını göremesekte uzun vadede başınızın derde girebileceğini söyleyebiliriz.
Fosfat değerinizi kontrol altında tutmakta zorlanıyorsanız Fosfat Değerini Nasıl Düşürürsünüz? adlı makalemize bir göz atabilirsiniz.
