Polip ayrılması, aslında bir hastalıktan ziyade mercanın stres durumunda verdiği bir cevaptır. Akvaryumlarımızda canlının yaşam koşulu için uygun olmayan her türlü durumda Polyp Bail-Out davranışı izlenebilir.
Polip Ayrılması (Bail-Out) Nedir?
Daha çok LPS mercanlarda görülmesine rağmen bazen SPS mercanlarda da rastalanabilir. Doğada bir çeşit eşeysiz üreme metodlarından biri olan Polyp Bail-Out, kapalı sistemlerde mercanı strese sokan durumlarda ‘Apoptozis’ denilen programlı hücre ölümü mekanizmasının tetiğinin çekilmesi ile mercanın kendi dokusunu öldürerek tutunduğu sert iskelet yapıdan ayrılmasını ifade eder. Stres ortamından bir çeşit ”kaçış” cevabı olarak değerlendirmek mümkündür.
Polip Ayrılması (Bail-Out) Neden Gerçekleşir?
En başta tuzlu su akvaryumları için anahtar kelimeyi aklımıza getirmeliyiz; Stabilize!. Su değerlerinin dalgalanması mercanların en son ihtiyacı olan şeydir. Normal aralıkta bile olsa, örneğin; 8Kh seviyesinden 11Kh seviyesine veya 8.2pH seviyesinden 7.9pH seviyesine ani iniş ya da çıkış, sıcaklığın 25C° seviyesinden 28C° seviyesine aniden çıkması, mercanlar için önemli bir stres kaynağı olacaktır. Bunlara ek olarak, aşağıdaki nedenleri de sıralayabiliriz;
- Alkalinite seviyesinin önerilen değerlerin dışına çıkması (7dkH/11dkH)
- pH seviyesinin önerilen değerlerin dışına çıkması (7,6pH/8,4pH)
- Kalsiyum ve Magnezyum değerlerinin birbirine olan oranının bozulması (Ca x 3=Mg değeri)
- Kalsiyum seviyesinin önerilen değerlerin dışına çıkması (400ppm/500ppm)
- Mercanların üzerine gelen akıntının çok yüksek veya çok az olması.
- Fosfat ve Nitrat değerinin çok yüksek veya çok az olması.
- Mercanları rahatsız eden zararlıların olması.
- Mercanları host edinmek isteyen Clowfish veya başka balık ve omurgasızlar.
Mercanlarda Polip Ayrılması Hakkında Araştırmalar Ne Diyor?
Bilimsel makaleleri incelediğimde, 1982 yılında yayınlanan bir makalede bu duruma Polyp Bail-Out adı verilmiş, nasıl ve ne şartlarda gerçekleştiği araştırılmış.
Oksijen Değişikliklerinde Polip Ayrılması
Tam döllenme dönemlerinde Büyük Bariyer Resifi‘nden alınan ”Seriatopora Hystrix” frag’larının laboratuvar şartlarında düşük oksijen altında (dış stres yaratmak için) davranışları izlenmiş ve ilk defa bu çalışma ile mercanlarda polip ayrılmasının bir mercan üreme şekli olabileceği düşüncesi ortaya çıkmıştır.
Polip ayrılmasının ”Scleractinian” mercanlarında üç aşamada gerçekleştiği belirlenmiş;
- Mercanın sert iskeletle bağlantısını sağlayan mukozan dokunun (Coenosarc) küçülmesi ve polipin izole olması,
- Zooxanthellae’ lerle birlikte polipin sert iskelet yapısından ayrılması.
- Ayrılan poliplerin yayılması, yeni yüzeye yerleşmesi ve yeniden iskelet oluşumunu başlatması.
Laboratuvar şartlarında serbest bir polipin yeni bir yüzeye yerleşip iskelet meydana getirme başarı oranı ise yaklaşık %5 olarak hesaplanmış.
pH Değişkliklerinde Polip Ayrılması
Bir diğer araştırma ise düşük pH değerlerinde ”Pocallipora Domicomis” ve ”O. Patogonica” frag’larındaki doku değişimini incelemiş.
Araştırma sonucunda her iki mercan türünde 3-4 hafta içinde, sert iskelet yapıya tutunan mukozal yumuşak doku tamamen bozulmuş, fakat polip yapısında temel bir değişiklik izlenmediği gibi polipler açmaya devam etmiş. Ayrıca olayın fizyopatolojik merkezinde hücrelerin programlı ölümü olan ‘apopitoz’ olduğu enzimsel ölçümlerle ortaya konulmuş.
Yüksek Sıcaklıklarda Polip Ayrılması
”Termal Stres” denilen yüksek sıcaklık değerlerinin mercan davranışı üzerindeki değişimini konu alan bir başka araştırmada ise, ”Pocallipora Dormis” frag’larının günlük sıcaklık artışları sağlanarak, 34C° bir çoğunda soyulma (Bleaching) gerçekleştiği, bir kısmında da polip ayrılması görülmüş.
Akvarist Deneyimlerinden Polip Ayrılması
Polip Ayrılması davranışı ile tutunduğu sert iskeleti terk eden polipler bir süre kendisine tutunacak bir yer arayarak akvaryumunuzda çok sağlıklı bir görünümde dolaşabilir. Kapalı sitemlerde kendisine kalsiyum karbonat yapıda sert bir iskelet yapması nerdeyse imkansız olan mercan tutunduğu kum veya kaya yüzeyinde birkaç hafta yaşadıktan sonra ölecektir. Fakat tuzlu su akvaryumlarında istisnai durumlar her zaman vardır.
Bununla ilgili olarak tuzlu su akvaryumu forumlarında yaptığım bir araştırmada, polip ayrılmasından sonra bir yıl boyunca ”Frogspawn” mercanını yaşatan bir hobiciye rastladım. Önce bir koruyucu içinde mercana bakmaya başlamış. Daha sonra mercan büyüdükçe daha büyük kapalı bir kaba aktararak beslemeye devam etmiş.
Reef2reef forumunda açılan bir başka başlık altında, mesajları okudukça enteresan başka bir tecrübe ile karşılaşıyorsunuz. ”Frogspawn” mercanı ölmüş bir hobici, mercanın iskeletini bir kayaya yapıştırmış ve 6 ay sonra yeni bir kafa oluşmuş. Bu mercan zamanla 25 kafası olan bir canlıya dönüşmüş.
Mercanlarda Polip Ayrılması (Polyp Bail-Out) Nasıl Önlenir?
Polip ayrılması görülen bir akvaryumda yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunu anlamalı ve ona göre hareket etmelisiniz. Stabil su şartları tuzlu su akvaryumlarında devamlılık için en temel unsurdur. Tıpkı ani değişen sıcaklık ve tuzluluk gibi değerleri karşısında ‘Beyaz Benek’ hastalığına yakalanması muhtemel ‘Tang’ balıkları gibi; Mercanlar da değişken su şartlarında bazı davranışlar sergiler ve savunma sistemleri zayıflayarak hastalıklara açık hale gelirler. Akvaryumunuzdaki canlılar için stabil kalın.
