Kalsiyum ve alkalinite dengesi, SPS ve LPS mercanların büyümesi ve iskeletlerini oluşturabilmeleri için tuzlu su akvaryumlarında ve doğa da büyük önem taşır. Koralin yosunları, Halimeda ve hatta dev istiridyeler gibi diğer organizmalar da bu dengeden nasibini alan canlılar arasındadır. Deneyimli akvaristler, kalsiyum ve alkalinite dengesinin sabit tutulmasının ve özellikle sps mercan ağırlıklı bir akvaryumda bol miktarda kalsiyum karbonat bulunması gerektiğini ve bunun da nihayetinde gelişen bir akvaryumla ile sonuçlandığını bilirler.
Tuzlu su akvaryumlarında kalsiyum ve alkalinite birçok şekilde bağlantılıdır ve bu bağlantılar tam olarak anlaşılmadığında ciddi sorunlara yol açabilir. Örneğin, çok fazla kalsiyum takviyesi eklerseniz, akvaryumda kalsiyum karbonat çökelmesi elde ettiğiniz için alkaliniteyi düşürürsünüz . Aynı şekilde, çok fazla alkalinite takviyesi eklemek kalsiyumun azalmasına neden olabilir. Sonuç olarak, bir sorunu düzeltmeye çalışmak başka bir soruna neden olabilir. Dahası, kalsiyum ve alkalinite dengesini korumak için yanlış tipte katkı maddesiyle bir kalsiyum veya alkalinite “sorununu” düzeltmeye çalışırsanız, akvaryumunuzda nur topu gibi kireç taşları oluşturmaktan başka bir şey başaramayabilirsiniz.
Kalsiyum Nedir?
Kalsiyum, deniz suyundaki başlıca iyonlardan biridir. Doğal deniz suyundaki konsantrasyonu yaklaşık 420 ppm’dir, bu nedenle deniz suyunun katılarının ağırlıkça %1,2’sinden biraz daha azını oluşturur. Okyanusta, bu konsantrasyondaki değişiklikler çoğunlukla tuzluluktaki değişikliklerden kaynaklanır, bu da kalsiyumun tuzluluk gibi dalgalanmasına neden olur.
Kalsiyum, mercanların tuzlu su akvaryumunda iskeletlerini büyütmek için kullandıkları ana iyonlardan biridir ve mercan iskeletleri kalsiyum karbonattan oluşur. Kalsiyum, mercanlar ve mercan yosunları da dahil olmak üzere birçok organizmanın kalsiyum karbonat ile iskeletleri büyütmek için kullanması nedeniyle resif akvaryumunda çok önemlidir
Tuzlu su akvaryumlarında kalsiyum yeterli seviyelerde tutulmazsa, buna bağımlı olan organizmalar (mercanlar, yosun türleri vb.) strese girebilir ve hatta ölebilir. Tuzlu su akvaryumları için tavsiye edilen su değerlerinin başında gelen kalsiyum için verilen ortalama değer 350-450 ppm olarak önerilir.
Alkalinite Nedir?
Alkalinite karmaşık bir ölçümdür. Suda bir “şey” değildir. Aslında birçok şeyin toplamıdır ve bunların hepsi birlikte belirli bir kimyasal özellik sağlar. Akvaryumcuların alkalinite’yi ölçmesinin nedeni, normal deniz suyunda alkalinitenin çoğunun bikarbonat ve karbonattan oluşmasıdır. Bikarbonat, mercanların kalsiyum karbonat iskeletlerini oluşturmak için alıp bunu karbonata dönüştürdüğü birşeydir. Sonuç olarak, alkalinite suda yeterli bikarbonat olup olmadığının bir göstergesidir.
Biraz daha karmaşık bir açıklmayala, alkalinite; suyun “tamponlama kapasitesi” veya suyun pH’ını bikarbonatın karbonik aside dönüştüğü noktaya düşürmek için gereken asit (veya bizim durumumuzda CO2) miktarıdır. Kafalar iyice karıştı mı? 🙂 Tamam tamam toparlıyorum!
Normal ila yüksek alkalinite, yeterli bikarbonat olduğunu, düşük alkalinite ise bunun yetersiz olabileceğini gösterir. Tuzlu su akvaryumunda alkaliniteyi kontrlol etmezseniz sudaki bikarbonat hızla tükenebilir. Alkalinitenin normalden kabul edilemez seviyelere düşmesi bazı tuzlu su akvaryumlarında yalnızca bir veya iki gün sürebilirken, karbonat talebinin düşük olduğu akvaryumlarda daha uzun sürebilir.
Akvaryumda bulunan bikarbonatı tükendiğinde, kalsiyum karbonat tüketen canlılar strese girebilir ve hatta ölebilir. Tuzlu su akvaryumları için tavsiye edilen su değerlerinde alkalinite için verilen ortalama değer 8-12 dKH arasında önerilir.
Kalsiyum ve Alkalinite Dengesi Neden Bozulur?
Kalsiyum ve alkalinite dengesinin iyi kurulmuş bir tuzlu akvaryumunda bozulması çok nadir bir olasılıktır ve genellikle ana neden deneyimsiz bir akvarist dir. Bunlara ek olarak; hatalı ölçümler, kötü ürünler (ucuz etin haynisi), akvaryumunuz ve canlılarınızla uyuşmayan katkılar da sıralanabilir.
Nitrat, bu dengenin bozulmasında yaygın bir oyuncudur, ancak etkisi çoğunlukla oldukça küçüktür. Artan nitrat alkaliniteyi tüketir. Azalan nitrat (tüketimle) veya nitrat dozajı (tüketimi takiben) alkalinite ekler. Nitrat herhangi bir seviyede sabitse (nitrat dozlamadan) o zaman nitratın alkalinite üzerinde devam eden bir etkisi yoktur. Kükürt denitratörleri alkaliniteyi büyük ölçüde tüketir (veya kalsiyum karbonatı çözmek için de ayarlanmışlarsa dengesiz kalsiyum ekler), ancak karbon denitratörleri bunu yapmaz.
Amonyak dozajı, kullanılan belirli formlara bağlı olarak alkaliniteyi tüketebilir veya alkalinite açısından nötr olabilir.
Su değişimlerininde bazı etkisi vardır. Su değişimiyle nitratı dışarı attığımızda, bir miktar alkaliniteyi de akvaryumdan uzaklaştırmış oluruz. Nitratın olmadığı yeni sudaki alkalinite ve kalsiyum akvaryumla uyuşmadığında da arz talep oranını değiştirebilir.
Kalsiyum karbonattaki kalsiyum yerine magnezyum ve stronsiyumun dahil edilmesi, alkaliniteye göre kalsiyum talebini düşürür. Dahil edilen magnezyum miktarı, kalsiyum karbonatı biriktiren organizmanın büyük bir fonksiyonudur. Koralin yosunu, kalsiyuma göre magnezyumun daha büyük kullanıcıları arasındadır ve koralin yosununun alkalinite ve kalsiyumun en büyük tüketicisi olduğu bir akvaryuma göre, sert mercanların kalsifikasyonun çoğunu yönlendirdiği bir tanktan daha düşük bir kalsiyum/alkalinite talep oranına sahip olacaktır. Stronsiyum etkileri genellikle oldukça küçüktür, ancak dahil edilen miktar, sudaki stronsiyum miktarının bir fonksiyonudur ve bu nedenle kalsiyum/alkalinite talep oranını değişken bir şekilde etkileyebilir.
Bunlara ek olarak akvaryumda düşük değerleri yükseltmek için kullanlan rekatörler, dozlama pompaları ve bnlarda kullanılan ürünlerde kalsiyum ve alkalinite dengesinin düzensizleşmesinde rol oynayabilirler.
Çeşitli süreçler tuzlu su akvaryumlarının kalsiyum ve alkalinite için tam olarak dengeli bir talep deneyimlemesini engeleyebilir.
Bunlara magnezyum ve stronsiyumun mercan iskeletlerine dahil edilmesinin etkileri, nitratla ilgili çeşitli etkiler, kimyasal iyonlar açısından akvaryum suyuyla uyuşmayan yeni suyla su değişimlerinin etkileri ve kalsiyum veya alkalinite içeren suyun üstünü doldurma dahildir.
Akvaristler bazen kalsiyum ve alkalinite dengesinin bozulduğunu düşünebilirler, ancak ölçüm yaparlarsa gerçekte sadece yüzde bazında alkalinitenin kalsiyumdan çok daha hızlı yükselip alçaldığı gerçeğini de gözlemleyebilirler. Bu farklılıkların nasıl ve ne zaman ortaya çıktığını anlamak, alvaristlerin bunlarla daha iyi başa çıkmalarını ve dengeyi “düzeltmek” için gereksiz eylemlerde bulunmamalarını sağlayabilir.
Akvaryumlarda kalsiyum ve alkalinite dengesini korumaksa başka bir hikaye:) Bunu gelecekte yeniden tartışacağız. Ancak her zaman olduğu gibi su parametrelerinizi düzenli olarak takip etmek ve testleriniz, aksatmadan yapmak. Bir çok sorun gibi kalsiyum ve alkalinite dengesini korumak için en iyi yollardan biridir.
UYARI: Deneyimli veya deneyimsiz bir çok akvarist hatalı test sonuçları alabilir. Bu akvaristin kendisinden veya test kitinin kendisinden kaynaklanabilir. Akvaryumunuzda kalsiyum ve alkalinite dengesini düzetlmek gibi büyük değişiklikler yapmadan önce, aldığınız sonuçları başka bir test ile teyit etmek bir felaketi önlemenini en basit yoludur!
Kapak Fotoğrafı: Michael Paletta
Kaynaklar;
- When Do Calcium and Alkalinity Demand Not Exactly Balance? / https://www.reef2reef.com/ams/when-do-calcium-and-alkalinity-demand-not-exactly-balance.954/
- How to Maintain Calcium and Alkalinity Levels In A Reef Tank / https://www.bulkreefsupply.com/content/post/md-2012-05-maintain-calcium-alkalinity-r-farnsworth-marinedepot-com-reef-squad
- Chemistry And The Aquarium: Solving Calcium And Alkalinity Problems / https://reefs.com/magazine/chemistry-and-the-aquarium-solving-calcium-and-alkalinity-problems/
- A Simplified Guide to the Relationship Between Calcium, Alkalinity, Magnesium and pH / https://reefkeeping.com/issues/2006-06/rhf/index.php
