Tuzlu su akvaryumunda dozlama, hem biraz derin hem de biraz karmaşık bir konudur. Kafaları karıştırmadan elimden geldiğince, yeni başlayanlar ve deneyimli akvaristler için eğenceli ve okunabilir tutmaya çalışlacağım.
Bu konuyu yemek yapmak gibi düşünelim. Her şefin yemeklerinin reçeteleri ve kuralları varsa, tuzlu su akvaryumunda dozlama kuralları da aynı şekilde işler. Her şeyi orantısızca bir tencereye doldurup kaynatmak bize bir şef tabağı vermeyeceği gibi, tuzlu su akvaryumu bakımının da en büyük kısmı oranları/su parametrelerini uygun aralıklarda tutmaktan geçer.
Başlamadan önce bu oranları korumanın mercanlar veya canlılar için standart bir yolu olmadığını söylemeliyim. Örneğin; Yumuşak mercan türlerinin kalsiyum tüketimi, Acropora mercan türlerinin santimetre küp başına tüketeceği Kalsiyum tüketim miktarının yanına bile yaklaşamaz.
Tuzlu Su akvaryumunda Dozlama İçin sadece iki kural vardır!
1- Sadece ölçebildiğin şeyi dozla
2- Asla birden fazla katkıyı aynı anda dozlama!
Tuzlu Su Akvaryumunda Dozlama Nedir?
Tuzlu su akvaryumunuzu kurdunuz, mercanlarınızı yerleştirdiniz ve işler yolunda gibi görünüyor. Ama bir süre sonra renkler solmaya, büyüme yavaşlamaya başlar. İşte burada devreye tuzlu su akvaryumunda dozlama giriyor! Eğer sağlıklı bir resif akvaryumu istiyorsanız, eksilen temel elementlerin yerine doğru şekilde yenilerini eklemelisiniz. Basitçe buna verilen ad da tuzlu su akvaryumunda dozlama’dır!
Tabi burada sahip olduğunuz akvaryum türü, mercan popülasyonu ve tüketimi de önemli bir konu. Akvaryum türünüze (Marine, Reef vb.) ve canlı popülasyonunuza göre dozlama yapmak zorunda olmayada bilirsiniz. Buna birlikte karar verceğiz.
Kalsiyum, okyanustaki çoğu canlının, özellikle LPS, SPS, Midye, Omurgasız ve hatta kayaların yapı taşıdır. Resif bakımı yaparken kalsiyum seviyelerini korumak gerçekten önemlidir. Yumuşak mercanlar gibi daha az talepkar mercanlar çok fazla şeye ihtiyaç duymaazlar ve genellikle ihtiyaç duydukları her şeyi yeni tuzlu sudan alabilirler. Elbette buna yine ölçümler karar verir.
Dozlanması Gereken Temel Elementler
Kalsiyum
Alkalinite ve Magnezyum ile birlikte çalışır. Aralarındaki denge bozulmaya başladığında birbirleri üzerinde çeşitli yan etkilere sahip olabilirler. Bunu bir ekip olarak size hizmet edebilecekleri veya bir düşman taburu olarak hayatınızı zindana çevirebilecekleri şeklinde yorumlanabilirim:)
Alkalinite
Alkalinite temel olarak pH’ı düşürmek için gereken asit miktarının bir ölçüsüdür. Aslında kalsiyum gibi bir element değildir, daha çok bir değeri düşürmek için gerekenin bir ölçüsüdür. Kafalar karıştı değil mi? 😀 Tamam tamam, lütfen bunu fazla düşünmeyin ve kafanıza hiç takmayın! Akvaristler için Alkalinite’nin beyin yakan ayrıntılarını anlamanız veya öğrenmeniz gerekmiyor çünkü; Alkalinite değerini hangi seviyelerde ve nasıl tutulacağınızı bilmeniz çok daha önemli ve yeterli.
Alkalinite’yi dozlamak için en iyi zaman; ışıklar yanmadan hemen önce veya pH’ın en düşük seviyesindedir.
pH
pH, asitlik veya alkalinite ölçümüdür ve gerçek bir element değildir. Başka bir elementin ölçümünün bulunduğu durumdaki suyun bir parametresidir. Cız bız seslerini duyuyorum tamam! Kısaca pH’ı akvaryumunuza hiç bir şekilde ekleyemez veya çıkaramazsınız, sadece değiştirebilirsiniz. pH, su, kahve, sirke, benzin, peynir, şarap, hava… aslında herhangi bir tür neme sahip her şeyde, hatta pillerde ve terde bile test edilebilir.
En iyi pH monitörü Xenia mercanlarıdır. Xenia mercanının o müthiş kalp atışlarına benzeyen pompalama hareketleri en iyi şekilde pH 8.3 civarındayken gözlemlenir.
pH genellikle Kalsiyum ve Alkalinite dozlamasıyla manipüle edilir. Alkalinite, pH’ın geceleri çok düşük olmasını önlemeye yardımcı olur.
Magnezyum
Magnezyum, parametrelerin zayıf tarafıdır. Genellikle göz ardı edilen magnezyum, aslında Kalsiyum ve Alkaliniteyi dengede tutmada çok önemli bir rol oynar. Bu iki parametrenin korunması imkansız hale geliyorsa, büyük olasılıkla magnezyuma üvey evlat muamelesi yapmışsınız demektir.
Magnezyum miktarı genellikle mevcut Kalsiyum miktarının üç katıdır. Magnezyum çok düşükse, kalsiyum molekülleri çöker ve işe yaramaz. Magnezyum çok yüksekse, baklalara kadar omurgasızlar üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir.
Kalsiyum çökelmesini önlemek için en iyi dozlama zamanı, dozlamayı Alkalinite’nin tam tersi saatte yapmaktır.
Magnezyum, Kalsiyum ve Alkalinite arasındaki savaşın hakemidir ve göz ardı edilemez. Magnezyum dozajına, ihtiyaç duyulduğunda bu Kalsiyum ve Alkalinite dozlamalarının arasında yapılmalıdır.
İyot
İyot, su değişimleriyle eklenen elementlerden biridir. Ancak bunu Klor gibi dezenfektan özelliklere sahip olan iyotla karıştırmayın. İyot, mercanların faydalandığı türden bir iyot türüdür ancak gerçekten faydalanıp faydalanmadığından veya mercanların bunu kabul etmek üzere evrimleşip evrimleşmedikleri henüz bir muamma.
Çoğunlukla su değişimleriyle yenilenen iyot, özellikle protein skimmer’da oldukça hızlı buharlaşır. Bu, ciddi miktarda olduğunda hayvanlara zarar verebilecek bir durum haline gelir. Hızlı bir şekilde buharlaşabilmesine rağmen, akvaryumunuzun su değişimlerinin sağladığından daha fazla tükettiğini düşünüyorsanız her zaman test etmelisiniz.
İyot dozlamayı planlıyorsanız, meydana gelebilecek herhangi bir kimyasal reaksiyon olasılığını azaltmak için diğer katkı maddeleri arasında aralıklı olduğundan emin olun.
Stronsiyum
Stronsiyum, kalsiyuma moleküler olarak benzerdir ve hatta yaşam formlarında aynı şekilde emilir. Mercanlar üzerindeki etkileri açısından ne yazık ki daha az çalışılmış katkı maddelerinden biridir ve bu element hakkında çok fazla bilgi bulunmuyor.
Dozaj miktarlarına bağlı olarak stronsiyum takviyelerinin kullanımıyla artan veya azalan kalsifikasyon çokça raporlanmıştır.
Artık temel takviyeler ve elementler hakkında biraz bilginiz olduğuna göre, dozajlama yoluyla bunlarla oynamaya değip değmeyeceğine bir göz atalım. Daha derinlere inmek isterseniz Emre’nin Tuzlu Su Akvaryumunda Eser Elementler içeriğine de bir göz atabilirsiniz.
Şimdi dozajlama ve bunun akvaryumunuz için gerekli olup olmadığını bulma konusunda takip etmesi kolay bir kılavuza geçelim.
Dozlamaya İhtiyacınız Var mı? Yok mu?
Tuzlu su akvaryumunda dozlama için temel gereksinim mercanlardır. Mercanlarınız yoksa dozlamaya zaten ihtiyacınız yok diyebilirim. Örneğin Marine (Sadece balık) akvaryumu kurulumu yaptıysanız, her şeyi burada sonlandırıp Netflixdeki favori dizinize dönebilirsiniz 🙂
Devam mı ediyorsunuz? Harika! her neyse; konumuza dönecek olursak; Ne tür mercanlarınız var? SPS mercanları kaya kadar serttir ve sudaki kalsiyumu Mercedes G serisinin benzini emdiği gibi emerler. Buna gerçekten bütçeniz dayanmayabilir.
LPS mercanları da dozajlama konusunda oldukça talepkar olabilir. Tek bir Duncan Coral başı hızla bir koloniye dönüşebilir ve ilk başta olduğundan çok daha fazla ilgi gerektirebilir.
Yumuşak mercanlar o kadar talepkar olmasa da, yeni başlıyorsanız onlarla başlamanız iyi bir fikir olabilir. Ayrıca bütçenizi de kormuş olursunuz. Yine de nadiren de olsa ekstra bakım gerektirseler bile çoğu sadece su değişimlerinden gelenleri tüketerek hayatlarına devam edebilir.
Mümkünse, sahip olduğunuz her mercanın adını ve boyutunu kendi kategorisinde yazın.
Tam olarak su hacminiz ne kadar? Biliyor musunuz? Kaya eklemek suyu hacminizi değiştirir. Bu nedenle 100 kg kaya içeren 300 litrelik bir akvaryumun su hacmi 300 litre olmayacaktır. Ayrıca varsa Sump hazneniz, bunun içinde yer alan diğer ekipmanlarınız ve buna benzer her şey için matematiği doğru yapın ve tuzlu su akvaryumunda dozlama için mümkün olduğunca tama yakın bir değere ulaşmaya çalışın.
Bu değer önemlidir çünkü hatalı bir su hacmi bilgisi sizi aşırı doz riskiyle karşı karşıya bırakır. Düşük dozlama o kadar zararlı olmayabilir. Belki istediğiniz kadar iyi bir büyüme veya renklenme elde edemezsiniz. Ancak aşırı doz tam bir faciaya dönebilir ve ölümlerle sonuçlanabilir.
Mercanlarınızın İhtiyaçlarını Belirleyin!
Yumuşak Mercanlar: Bunlara zoanthidler, xenia, polipleri, mantarlar ve iskeletsiz büyüyen tüm mercanlar dahildir. Bazıları anemonları bile bu kategoriye koyar, ancak teknik olarak mercan değildirler. Yumuşak mercan besleyen çoğu akvarist, eksilen elementleri için yalnızca su değişimlerine güvenir ve tuzlu su akvaryumunda dozlamayı gereksiz bulur. Yumuşak mercanların büyüme hızları düşünüldüğünde bu doğru olarak kabul edilebilir. Ayrıca yavaş büyümeleri iyi bir şey de olabilir. Özellikle akvaryumunuzu hızla istila edebilecek Pulsing Xenia gibi mercanlar söz konusu olduğunda.
Bazı akvaristler Stronsiyum veya iyodür dozajlamayı önerse de, yumuşak mercan akvaryumu için dozlamanın en iyi yolu haftada %10 su değişimi yapmaktır. Ancak resifinizin büyümediğini düşünüyorsanız, hangi parametrelerin gerçekten uyumsuz olduğunu bulana kadar çeşitli testler satın almanız ve buna göre dozajlama yapmanız gerekecektir.
LPS Mercanlar: Çok daha fazla ilgi gerektirir ve dolu bir akvaryumda daha fazla kalsiyum tüketirler. Bu yüzden alkalinite daha yüksek oranda muhafaza edilmelidir. Magnezyum da kontrol altında tutulması gereken bir diğer parametredir. Genellikle ihmal edilir ve güvenli bir şekilde yukarı getirilmesi biraz zaman alabilen aşırı düşük seviyelere kadar düşer.
Yenilemekte fayda var; Düzenli su değişimleri mercanların faydalandığı ve eksilen elementlerin çoğunu yenileyecektir. Ancak yoğun stoklu akvaryumlarda herhangi bir değer çok düşük kalırsa tuzlu su akvaryumunda dozlama gerekecektir. Kalsiyum, Magnezyum ve Alkalinite mutlu LPS mercanları için olmazsa olmazdır. Hatta günümüzün (Mart 2025) popüler tabiriyle kırmızı çizgisidir:D
SPS Mercanlar: Dozaj emicilerin ana yüküdür. SPS baskın akvaryumlarda genellikle reaktörler veya Kalkwasser ile sürekli kalsiyum tedariğine sahiptirler. Magnezyum da SPS için önemlidir. Bunlar dozaj yoluyla uyulması gereken üç ana parametredir. Diğerleri, yine, genellikle su değişimlerinde değiştirilir.
LPS, SPS ve yumuşak mercanların bir karışımından oluşuyorsa tuzlu su akvaryumunda dozlama SPS mercanlarınıza göre ele alınmalıdır. SPS mercanlarınızı yumuşak mercanların bulunduğu bir akvaryumda beslemeye çalışırsanız, gerektiği gibi büyümesi için yeterli kalsiyuma sahip olma olasılığı oldukça düşüktür ve muhtemelen çok uzun süre hayata kalamayacaklardır.
Dünyadaki her akvaryumun farklı ihtiyaçları vardır!
İdeal Su Parametrelerini Öğrenin
Artık mercanların neye ihtiyacı olduğunu bildiğinize göre, akvaryumunuzdaki elementlerin seviyeleri dengelemek için bir referans noktasına ihtiyacınız olacak. Tuzlu Su Akvaryumlarında İdeal Su Değerleri içeriği tam bu nokta da devreye giriyor. Bu parametreleri %100 doğrulukta tutabilirseniz akvaryumunuzda her açıdan büyümeyi fark edersiniz. Mercanlarınız daha hızlı büyüyecek ve cam, zaman zaman sinir bozucu olabilen oranlarda mor Coralline Algae’larla bile kaplancaktır, ancak bu gelişen bir akvaryumunuz olduğunun en temel işaretlerinden biridir.
Akılda tutulması gereken birçok su parametresi olsa da, tuzlu su akvaryumlarında en önemli olanlara değindik ve referans olması için, dünya çapında tropik mercan resifleri üzerinde ölçülen ortalama su koşullarını ve akvaryumlarımızda olması gereken önerilen seviyeler hakkında bir tablo oluşturduk.
| Parametre | Resif Akvaryumu | FOWLR Akvaryumu | Mercan Resifleri |
|---|---|---|---|
| Tuzluluk | 1.023 – 1.025 | 1.020 – 1.025 | 1,025 |
| Sıcaklık | 22.2 – 25.5 ° C | 22.2 – 25.5° C | 27.7 ° C |
| pH | 8.1 – 8.4 | 8.1 – 8.4 | 8,0 – 8.5 |
| Alkaliklik (KH) | 8 – 12 dKH | 8 – 12 dKH | 6 – 8 dKH |
| Amonyak (NH3) | Saptanamayan | Saptanamayan | Sıfıra Yakın |
| Nitrit (NO2) | Saptanamayan | Saptanamayan | Sıfıra Yakın |
| Nitrat -Nitrojen (NO3) | <1.0 ppm | <30 ppm | 0,25 ppm |
| Fosfat (PO4) | <0,2 ppm | <1.0 ppm | 0,13 ppm |
| Kalsiyum | 350 – 450 ppm | 350 – 450 ppm | 380 – 420 ppm |
| Magnezyum | 1250 – 1350 ppm | 1150 – 1350 ppm | 1300 ppm |
| İyot | 0,06 – 0,10 ppm | 0,04 – 0,10 ppm | 0,06 ppm |
| Stronsiyum | 8 – 14 ppm | 4 – 10 ppm | 8 – 10 ppm |
Dozlamaya Başlamadan Önce
Yeni bir akvaryum kuruyorsanız ve iyi bir tuz markası seçtiyseniz, muhtemelen ideal su değerleriniz zaten idealdir:) Ancak ilerleyen bir zaman içinde dozlama yapmayı planlıyorsanız veya buna ihtyiaç duyduysanız, önce suyunuzu test etmeli ve değerlerinizin ne durumda olduğunu kontrol etmelisiniz. Ayrıca bunları bir yerlere not almayı unutmayın!
Her şeyi not aldığınıza göre artık tuzlu su akvaryumunda dozlamaya geçebilir ve değerleri olması gereken seviyeye ayarlayabilirsiniz. İdeal su parametrelerine ulaştığınızda da bunları temel parametreleriniz olarak kaydedebilirsiniz.
Her markanın katkı seviyeleri farklılık gösterir. Bu seviyelere ulaşmak için hepsinin kendi özel talimatları vardır. Tüm takviyeler için geçerli bir standart doz yoktur! Üretici web sitelerinden veya Akvaryum Forum da akvaristlerden yardım isteyebilirsiniz.
Test etmediğiniz veya edemediğiniz hiç bir şeyi dozlamayın!
Tüketimin Takibi
Tuzlu su akvaryumunda dozlama için temel parametrelerinizi belirledikten sonra mercanlarınızın bir haftada ne kadar tükettiğini bilmeniz gerekir. Bunu anlamanın en kolay yolu, değerlerinizi mükemmelleştirdikten sonra bir hafta beklemek ve başka bir test yapmaktır.
Yeni değerleri ilk test değerlerinizden çıkarın ve voilà! Günlük bir ortalama istiyorsanız farkı yediye bölmeniz gerektiğini söylemem gerek yok sanırım. Artık dozaj programınızı ayarlayabilir veya doğru miktarlara dozlayabilirsiniz.
Akvaryum boyutu ve dozaj miktarlarına göre oranlar yüksekse, denge için, günlük hatta saatlik dozlama düzenleri uygulamaka en doğru seçenektir.
Mercanlar büyüdükçe tüketim seviyelerinizi birkaç ayda bir tekrar test etmeniz gerekir çünkü tüketim artacaktır. Daha büyük bir koloni, küçük bir parça olduğu zamandan daha fazla tüketecektir ve mercan satın aldıkça tüketim de artar. Ancak en iyi uygulama, her hafta suyunuzu test etmek ve değerleri doğrulamaktan geçer.
Su Değerlerinizi Koruyun
Her şey tamam sa şimdi su değerlerinizer nasıl sabit tutacağınızdan bahsedelim;
Manuel Dozlama, basitçe katkıları elle ne zaman ne kadara ihyiacınız varsa o kadar eklemektir. Bu, bir gün 50 mercanınız, ertesi gün 200 mercanınız olabilen bir frag akavryumu gibi dalgalanan tuzlu su akvaryumları için en ideal olanıdır.
Tuzlu su akvaryumunda dozlama için bir sonraki en iyi şey, dozlanmasını istediğiniz belirli bir miktar belirlemek ve seçtiğiniz takviyeleri yavaşça damlatacak bir Dozaj Pompası programlamaktır; bu, mercanları sitrese sokmadan değerleri yükseltmenize veya yenilemenize yardımcı olur, ancak dozaj miktarını uygun şekilde sıfırlamayı unutursanız veya mercanlarınızın yarısını satarsanız değerleri aşırı yüseklterek ölümlere neden olabilirsiniz.
En Önemli Konu! Akvaryumun Tadını Çıkarın!
Akvaryum su değerlerinizi sabitlendikten ve sabit bir dozlama/test ritüelini belirledikten sonra hayatınızda tam bir değişiklik fark edebilirsiniz. Her şey daha hızlı, daha parlak ve çok daha mutlu bir şekilde büyüyecek. Yeterince iyi su değerleriyle, frag’lar aşırı büyümüş ana kolonilere dönüştüğünde, akvaryuma doz vermeyi, frag satışlarıyla banka hesabınıza para dozlamaya dönüştürebilirsiniz 😛
Tekrar ediyorum! Tuzlu su akvaryumunda dozlama için kullandığınız ürünlerin etiketlerini okuyun, yalnızca test edebildiğiniz değerli dozlayın ve akvaryum suyunuzu düzenli olarak değiştirmeye devam edin!
Siz de akvaryumunuza dozlama yapıyorsanız veya yapmayı planlıyorsanız, tuzlu su akvaryumunda dozlama hakkında kendi deneyimlerinizi veya eklemek istediklerinizi, bizimle ve diğer akvaristler’le aşağıdaki yorum kısmından paylaşın.
İster acemi bir hobici olun, ister deneyimli bir akvarist, uzmanlardan rehberlik, yardım veya tavsiye için Akvaryum Forum da kendi başlığınızı açmaktan ve kendi sorularınızı sormaktan çekinmeyin. Sizin için buradayız ve size yardımcı olmaktan mutluluk duyarız.
Kapak Fotoğrafı: RedSea Aquarium
Kaynaklar:
- Reef Builders / https://reefbuilders.com/2023/09/19/how-and-why-to-dose-your-reef-tank/
- Bulk Reef Supply / https://www.bulkreefsupply.com/content/post/reef-aquarium-additives-faq-what-to-dose-how-much-and-when
- ATI Nort America / https://atinorthamerica.com/blog/a-beginners-guide-to-reef-dosing/
- Wikipedia / https://en.wikipedia.org/wiki/Reef_aquarium
- Reef 2 Reef / https://www.reef2reef.com/ams/dosing-rules-dosing-101-for-your-reef-aquarium.136/
